استریلیزاسیون بیمارستان:
استریل کردن ابزار و لوازم جراحی و مراقبتی بیمار در بیمارستان بدون شک از اهمیت بسزایی بر خوردار است. استریل کردن به معنی از بین بردن تمام موجودات زنده است و عملی اجتناب ناپذیز جهت انجام اعمال جراحی و اقدامات تشخیصی و درمانی تهاجمی در شرایطی کاملا بهداشتی و عاری از میکروب است. در آموزش تکنیک های آسپتیک تاکید می شود که لوازم یا استریل است و این بدان معناست که استریلیزاسیون امری مطلق است یعنی وسیله ای تقریبا استریل در حیطه استریلیزاسیون مفهومی ندارد. تقریبا در تمام بیمارستانها قسمتی جهت استریل کردن وسایل و تجهیزات پزشکی در نظر گرفته شده اند. این بخش از بیمارستان تحت عنوان واحد استریلیزاسیون مرکزی یا CSR و یا CSSD شناخته می شود. این واحد را اگر نتوان قلب بیمارستان نامید بی شک می توان آن را به عنوان شاهرگ حیاتی کلیه فعالیتهای و خدمات بیمارستان در نظر گرفت. CSSD یا مرکز استریل مکانی است که کلیه وسایل مورد لزوم بخشها و اتاق عمل بیمارستان در آنجا ضدعفونی، استریل و انبار می گردند.
خصوصیات فیزیکی بخش CSSD:
1 . بهترین مکان برای قرارگیری بخش CSSD در نزدیکی اتاق عمل است تا در زمان حمل وسایل برای استریل نمودن مشکلاتی از قبیل هدر رفتن وقت و انرژی و ایجاد خسارت به دستگاهها و وسایل و غیره پیش نیاید و وسیله مورد نظر به موقع به اتاق عمل تحویل داده شود.
2 . لازم است انبار اقلام کثیف و استریل نشده کاملا از هم مجزا و مشخص باشن پس استفاده از تابلو و برچسب الزامی می باشد.
3 . قسمت تمیز و کثیف بخش استریل باید کاملا از هم مجزا باشند و رفت و آمد در آنها کاملا کنترل شده باشد.
4 . درب ورودی بخش CSSD باید به اندازه ای بزرگ باشد (حدودا 20/2 متر) تا عبور و خروج ترالی و برانکارد به راحتی امکان پذیر باشد.
5 . به منظور حفظ حریم قسمت استریل باید در محدوده ورود به CSSD، مقررات عبور از خط قرمز کاملا مشخص و با نصب تابلو رعایت آن الزامی شده و هشدارهای لازم ارائه شود.
6 . در ورودی بخش CSSD باید مکانی به عنوان رختکن جهت تعویض کفش و پوشیدن گان در نظر گرفته شود. این مکان نیز باید با توجه به حجم فعالیت CSSD فضای لازم را در برگیرد و مکان قرارگیری کفش و دمپایی (تمیز / کثیف) در آن تعبیه گردد.
7 . در مرکز استریل باید یک درب جهت ورود و خروج کارکنان در نظر گرفته شود و تردد افراد متفرقه محدود و کاملا کنترل شود. تحویل و یا تعویض وسایل نیز از طریق پنجره ای که به این کار اختصاص یافته است انجام پذیرد.
8 . قسمت نگهداری وسایل استریل باید از محوطه CSSD جدا باشد و این جداسازی باید حتما از درب تحویل وسایل استریل جلوتر باشد.
9 . سیستم تهویه CSSD بسیار اهمیت داشته و باید به خوبی کار کند. دما در بخش مذکور بدلیل کارکرد دستگاههای اتوکلاو عموما بالاست. بنابراین باید با استفاده از تهویه مناسب بتوان آنرا در محدوده 27 تا 38 درجه سانتیگراد نگهداشت .
10. در صورت نصب اتوکلاوهای گازی نظیر اتیلن اکساید، باید سیستم تهویه جداگانه برای این اتوکلاو بیمارستانی در نظر گرفته شود تا از سیستم تهویه مرکزی مستقل باشد.
11. مکانهای شستشو و سینک های اختصاص یافته بدین امر بایستی یکسره باشند.
دستورالعمل رعایت نکات ایمنی در واحد CSR مرکزی برای استریلیزاسیون بیمارستان :
پرسنل بخش CSR باید واکسیناسیون علیه هپاتیت B را انجام دهند و سه ماه بعد از آخرین تزریق، تیتر آنتی بادی را انجام دهند.
افراد شاغل در CSR بایستی الزامات مربوط به هر یک از قسمتها را به ترتیب زیر رعایت نمایند:
1 . واشینگ: در هنگام واشینگ استفاده از عینک محافظ ، گان ، روپوش پلاستکی ، دستکش لاتکس و کلاه ، ماسک و روکفشی الزامی می باشد. در صورتی که هنگام شستشوی وسایل ، ترشحاتی به چشم افراد پاشیده شود استفاده از eye bas و آب معمولی کافی می باشد.
2 . پکینگ: در این واحد استفاده از کلاه ، ماسک و روکفشی الزامی می باشد.
3 . استریل: در این واحد نیز استفاده از کلاه ، گان ، ماسک و روکفشی الزامی می باشد.
نکته! در صورتیکه پرسنل در دست زخم یا ترشح پوستی داشته باشند بایستی از دستکش استفاده نمایند و در صورت سوراخ شدن و یا خیس شدن آن دستکش را تعویض نمایند.
نکته! لباسهای پرسنل هفته ای دو مرتبه جهت شستشو به لنژری فرستاده شود.
نکته! پرسنل حتماً قبل از کار در هر واحد، دستها را با مایع صابون شستشو دهند و پس از پایان کار نیز اسکراب مجدد انجام گیرد.
دستورالعمل شستشوی سطوح ، زمین ، دیوار در CSR:
در CSR باید، کف زمین به جهت تردد زیاد ، روزانه در یک نوبت با آب و پودرهای دترجنت معمولی شستشو شود و در پایان روز با محلول آب ژاول 1/0 درصد یا دکونکس 50 آ اف شستشو گردد.
سطوح ، سینک ها و روی دستگاه ها روزانه گردگیری و سطوح با دکونکس ۵۰ آ اف ضدعفونی شوند.
یک روز در هفته دیوارهای قسمت استریل و یک روز در هفته دیوارهای قسمت غیر استریل با آب ژاول 01/0 % یا دکونکس 50 آ اف شستشو گردد.
دستورالعمل کار با دستگاههای اتوکلاو در CSR مرکزی:
دستگاه اتوکلاو طبق تعریف استاندارد در زمان ۵ دقیقه و حرارت ۱۳۴ درجه سانتیگراد (یا زمان ۱۵ دقیقه و حرارت ۱۲۱ درجه سانتیگراد) شامل سه مرحله (پر واکیوم، استریل، واکیوم) عمل می کند و در مدت زمان کل ۲۵ دقیقه یک مرحله استریلتی را انجام می دهد.
پرینت دستگاه: زمان، فشار و دما را در هر سیکل نمایش می دهد.
مرحله چیدمان وسایل در سبدهای اتوکلاو حائز اهمیت می باشد زیرا باید جریان هوا و بخار هنگام استریلیزاسیون و وکیوم به نحو مطلوب صورت گیرد.
• وسایل به فاصله های ۵ سانتیمتر در طبقات مختلف از بزرگ و کوچک گذاشته شود.
• لوازمی که با کاغذهای vepac بسته بندی شده باشند بایستی قسمتهای کاغذی آنها پشت به هم قرار داده شود.
داخل دستگاه اتوکلاو هر هفته یک مرتبه توسط تستهای بیولوژیکی و شیمیایی تست شده و جواب تست توسط سرپرستار بخش بایگانی می شود.
پرینت هر سیکل نیز به عنوان یک تست و تعریف شاهد از دستگاه بایگانی می شود.
اتمام یک سیکل استریلیتی استاندارد شامل: تغییر رنگ اندیکاتور شیمیایی کلاس D، کلاس A کاغذهای vepac، تعریف پرینت دستگاه و خشک بودن وسایل می باشد.
دستورالعمل انتقال وسایل بین بخشها، اتاق عمل و CSR مرکزی:
تحویل گرفتن وسایل:
1 . هنگام تحویل بایستی وسایل تمیز، خشک ، سالم و بدون جرم باشد.
2 . وسایل بدون هر گونه ترک خوردگی ، پوسیدگی و شکستگی باشد.
3 . پرسنل از دستکش یکبار مصرف و یا لاتکس استفاده نمایید.
4 . پرسنل هنگام تحویل وسایل تیز و برنده مراقب باشند دستشان دچار آسیب و خراش پوستی نشود.
تحویل دادن وسایل:
1 . پس از حصول اطمینان از اتمام کار با دستگاه اتو کلاو با توجه به تغییر رنگ اندیکاتورها و خشک بودن وسایل در سمت استریل از دستگاه خارج می شود.
2 . وسایل به طور مجزا در قفسه های مربوط چیده می شود: لوازم اتاق عمل به آنجا فرستاده شده و لوازم مربوط به بخشها نیز پس از مراجعه پرسنل آنان تحویل داده می شود.
3 . در نگهداری و تحویل وسایل بایستی مراقب بود بسته بندی های و پگ ها پاره ، باز و سوراخ نباشد و در صورت مشاهده این موارد وسائل مجدداً جهت استریلیزاسیون ارجاع می شود.